Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2024
Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2024 bao gồm 11 chương, 141 điều và chính thức có hiệu lực từ ngày 1-7-2025, với nhiều điểm mới đáng chú ý so với Luật BHXH năm 2014.
Điểm nổi bật của Luật BHXH năm 2024
Luật BHXH năm 2024 quy định rõ ràng rằng người lao động (NLĐ) sẽ nhận được chế độ ốm đau khi điều trị do bị tai nạn trên đường đi làm hoặc từ nơi làm việc về nhà, với điều kiện tuân thủ tuyến đường và thời gian hợp lý.
Quyền lợi nhận chế độ ốm đau
Theo điểm c, khoản 1, Điều 42 Luật BHXH năm 2024, NLĐ sẽ được hưởng chế độ ốm đau trong trường hợp điều trị do tai nạn (khi đi từ nơi ở đến nơi làm việc hoặc ngược lại) theo quy định của pháp luật về an toàn và vệ sinh lao động.
Luật BHXH năm 2024 mang đến nhiều điểm đổi mới, cụ thể như: NLĐ đóng BHXH tối thiểu 15 năm sẽ được hưởng lương hưu; mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, bao gồm cả chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh; bổ sung quyền thụ hưởng chế độ ốm đau đối với những người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã; giảm tuổi hưu trí xã hội và khuyến khích NLĐ bảo lưu thời gian đóng để nhận lương hưu, thay vì nhận BHXH một lần…
Xác định tai nạn lao động
Theo Luật BHXH năm 2024, NLĐ gặp tai nạn trên đường đi làm hoặc về nhà sẽ không được coi là tai nạn lao động (TNLĐ) mà là tai nạn ngoài lao động. Trong trường hợp này, NLĐ chỉ nhận được chế độ ốm đau khi nghỉ việc, và trách nhiệm chi trả thuộc về cơ quan BHXH, không phải người sử dụng lao động (NSDLĐ).
Chị Nguyễn Hồng, một công nhân tại Khu công nghiệp Biên Hòa 2, đặt câu hỏi về việc liệu quy định này có mâu thuẫn với Luật An toàn và vệ sinh lao động năm 2015 hay không.
Câu hỏi về quy định trách nhiệm
Chị Nguyễn Hồng dẫn chứng tại khoản 2, Điều 29 của Luật An toàn và vệ sinh lao động năm 2015, có ghi rõ trách nhiệm của NSDLĐ về bồi thường trong các trường hợp đặc thù khi NLĐ bị TNLĐ. Cụ thể, nếu NLĐ bị tai nạn trên đường đi làm hoặc về nhà do lỗi của người khác hoặc không thể xác định được lỗi, thì NSDLĐ sẽ phải trợ cấp cho NLĐ theo quy định.
Đặc biệt, khoản 5, Điều 38 của Luật An toàn và vệ sinh lao động năm 2015 cũng quy định mức trợ cấp cho NLĐ bị TNLĐ mà do lỗi của bản thân gây ra.
Chị thắc mắc: “Liệu rằng Luật An toàn và vệ sinh lao động năm 2015 sẽ được sửa đổi cho phù hợp với Luật BHXH năm 2024 hay không?”
Đảm bảo quyền lợi của NLĐ
Luật gia Phạm Đình Đức (Hội Luật gia thành phố Biên Hòa) cho biết, cho đến ngày 1-7-2025, Luật BHXH năm 2024 mới có hiệu lực, và vấn đề này vẫn được điều chỉnh theo Luật BHXH năm 2015. Hiện tại, NLĐ gặp tai nạn trên đường đi làm hoặc về nhà vẫn được hưởng chế độ TNLĐ theo quy định của Luật BHXH năm 2014 và Luật An toàn, vệ sinh lao động năm 2015, tức là NSDLĐ có trách nhiệm trợ cấp.
Khoản 4, Điều 38 Luật An toàn, vệ sinh lao động năm 2015 nêu rõ NSDLĐ có trách nhiệm bồi thường cho NLĐ bị TNLĐ không do lỗi của họ, với mức tối thiểu 1,5 tháng lương nếu khả năng lao động suy giảm từ 5-10%, tăng dần theo tỷ lệ suy giảm.
Luật gia Phạm Đình Đức khẳng định rằng Luật An toàn và vệ sinh lao động năm 2015 sẽ sớm được sửa đổi để thống nhất với trách nhiệm chi trả chế độ cho NLĐ bị tai nạn ngoài lao động. Cũng theo ông, tai nạn xảy ra trên đường đi làm không phải là TNLĐ và chỉ được hưởng chế độ trợ cấp ốm đau.
Luật gia Nguyễn Thanh Tấn (Hội Luật gia tỉnh) cũng đồng quan điểm với ông Đức, cho rằng sự thay đổi này là hợp lý với bản chất của vấn đề. TNLĐ xảy ra trong quá trình lao động và nhiệm vụ lao động, trong khi tai nạn trên đường đi làm không thuộc phạm vi này. Việc cứ để NSDLĐ chịu trách nhiệm cho những trường hợp không phải do lỗi của họ là không hợp lý.
Luật gia Nguyễn Thanh Tấn nhấn mạnh, dù thuộc trách nhiệm của ai, nhưng quyền lợi của NLĐ trong trường hợp tai nạn trên đường đi làm cần được đảm bảo trong quá trình sửa đổi Luật An toàn và vệ sinh lao động năm 2015.
Đoàn Phú